İçindekiler
Menopoz Nedir
Menopoz nedir: Menopoz dönemi kısaca bir kadının 1 yıl süre ile adet döngüsünden kesilmesi olarak tanımlanabilir. İnsanların yaşam standartlarının yükselmesi sonucunda yaşam süresinin uzaması ile birlikte kadınların menopozda geçirdikleri yaşam süresi de doğru orantılı olarak artmaktadır. Bu nedenle bu dönemde görülebilecek yakınmalara yönelik koruyucu tedavi yöntemleri daha da önem kazanmakta olup geliştirilmelidir. Gelişmiş ülkelerde kadın yaşamının 1/3’ünü menopoz dönemi oluşturmaktadır. Türkiye sınırları içerisinde menopoz yaşı kesin veriler sağlanmamıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir çalışmada ortalama menopoz yaşı 51.3 sene olarak ifade edilmektedir. İyi beslenemeyen, zayıf, vejetaryen, rahmi alınmış olan, anne karnı gelişimini tam tamamlayamayan ve yüksek rakımlı yerlerde yaşayan kadınlarda menopoz yaşı biraz daha erken gün yüzüne çıkabilir. Ayrıca sigara içen kadınlar da menopoza daha erken giren kadınlar arasında yerini almış durumdadır. Menopoz belirtileri nelerdir?
Menopoz Belirtileri
Menopozda Görülen Vazomotor Belirtiler: Menopoz döneminde görülen vazomotor belirtilerin en tipik ve bilinen örneği ateş basması olmak ile beraber ateş basmasında yaşananların baş, boyun ve göğüs bölgesinde gerçekleşen ani kızarıklıklar, vücut ısısında artış ve daha sonra da aşırı bir terleme ile karakterize edilmesidir. Bu değişiklikler genellikle birkaç saniye sürdüğü gibi, bazen bir saatte kadar da uzayabilir özelliktedir. Menopoz belirtileri genellikle 1-2 yıl sürmesine karşın kadınların %25’inde 5 yıldan daha uzun sürebilir. Nedeni tam olarak bilinmediği gibi, en önemli faktörün östrojen hormonu seviyesindeki düşme olduğu düşünülmektedir.
Menopozda görülen atrofik değişiklikler: Menopoz dönemindeki değişikliklere bağlı olarak vajina ve idrar yollarını örtmüş olan epitel tabakasında incelme ve esneklik kaybı sık görülen menopoz belirtileri arasındadır. Ayrıca vajinada görülen kuruluk yine görülen erken menopoz belirtileri arasında yerini almaktadır.
Menopoz döneminde meydana gelen psikofizyolojik değişiklikler: Menopoz olarak adlandırılan dönemde ruhsal problemlerin artığına dair genel bir kanı bulunması ile beraber, yapılan çalışmalar bunu destekleyici özellik göstermemektedir. Ayrıca menopoz döneminde depresyon riskinin arttığı ya da daha sık görüldüğü görüşü de artık kabul edilmeyen bulgulardandır. Ancak bu dönemde yaşanan ateş basmalarına bağlı olarak hastanın uyku kalitesi ve de dolayısı ile günlük yaşam kalitesinde yaşanacak olan bir bozulmadan bahsedilebilir. Hormon replasmanının yaşanması ile uykuya dalma zamanı azalmakta, uykunun REM bölümü uzamakta ve sonuç olarak uyku kalitesi de doğru orantılı olarak artmaktadır. Bu nedenle kadınlar menopoz döneminde kendisini daha iyi hissetmektedir. Ayrıca depresyon dönemi yaşayan menopozal hastalara depresyon ilaçlarına ek olarak hormon tedavisi verildiğinde daha iyi bir düzelme görülmektedir.
Menopoz Tedavisi
Menopoz döneminde görülen belirti ve değişikliklere yönelik olarak en çok tercih edilmiş olan yöntem hormon replasmanı menopoz tedavisi olarak göze çarpmaktadır. Menopoz döneminde gerekli incelemelerden sonra hormon replasmanı genel olarak östrojen ve progesteron hormonları birlikte verilmektedir. Progesteron hormonu verilmesinin ana amacı östrojen oranının artmasına bağlı olarak artan rahim kanseri riskinin önlenmesidir. Hormon tedavisi menopoz döneminde farklı şekilde verilebilir. Bu yöntemlerin belli başlıları sayıldığında ise:
- Östrojen ve progesteron hormonlarını içeren hapların ardışık olarak verilmesi.
- Östrojen ve progesteron hormonlarını içeren hapların menopoz dönemindeki hastaya her gün birlikte verilmesi,
- Östrojen hormonunun patch biçiminde cilde yapıştırılması ve ağızdan alınan progesteron ile kombine edilerek etkisini göstermesi.
Bunların dışında pellet şeklinde cildin alt kısmına uygulama, kas içine enjeksiyon ve vajinal uygulama gibi yöntemler de nadiren kullanılan menopoz tedavisi yöntemleri arasında yerini almaktadır.
Menopoz döneminde başvurulan bütün tedavi yöntemlerinde günde 500 mg kalsiyum verilmesi tedavi etkinliğini artırmaktadır. Spesifik olarak 70 yaş ve üzerinde gerçekleşmiş olan menopoz etkisindeki hastalarda günde 800 mg/gün ve az güneşli bölgelerde yaşayanlarda kış aylarında 400 mg/gün Vitamin D önerilmektedir.
Hormon Replasman Tedavisinin Amacı Ne Olmalıdır?
Menopoz döneminde gerçekleştirilecek olan hormon tedavisinin iki ana amacı menopozla birlikte artan osteoporoz (kemik erimesi) ile birlikte kalp-damar hastalıkları riskinin azaltılmasıdır. Bununla beraber bu dönemdeki bazı kadınlarda çok şiddetli gerçekleşebilen ve günlük yaşamını etkileyebilecek hale gelen sıcak basması yaşanması, aşırı düzeyde terleme, çarpıntı ve yorgunluk gibi yakınmaların önlenme amacıdır.
Menopozda Hormon Tedavisi Kimlere Verilebilir Özelliktedir?
Menopoz döneminde hormon replasman tedavisi, tedaviye engel oluşturacak bir hastalığı olmayan tüm kadınlara önerilen bir tedavi yöntemidir. Menopoz tedavisi süresi şu an için hayat boyu olarak kabul edilmektedir. Tedaviye menopoz dönemine girildikten hemen sonra başlamak tedavi başarısı için en uygun olacak dönemdir. Ancak hormon bozukluğu yaşayan hasta hangi yaşta olursa olsun başlamanın yararlı olduğu gösterilmiştir.
Menopoz Döneminde Hormon Tedavisinin Yararları Neler Olmaktadır?
Menopoz döneminde hormon tedavisi kemik kaybını önler ve kemik kitlesini artırıcı özellik gösterir. Buna bağlı olarak ise kırık riskinde de azalma olur. Kalp ve damar hastalıklarının yaşanma riskini azaltır. Menopoz döneminde gerçekleştirilmiş ya da gerçekleştirilecek olan hormon tedavisi vajina ve idrar yollarındaki atrofik değişiklikleri önlemektedir, atrofik değişikliklerin düzenlenmesi ise seksüel yaşam üzerinde de olumlu etki gösterir. Yapılacak olan hormon tedavisi menopoz dönemindeki ateş basması, terleme ve çarpıntı gibi yakınmaları büyük ölçüde önlemektedir. Yapılacak olan tedavi ağız içerisinde görülecek olan yanma, kuruma olayı ve kötü tat alınması gibi yakınmaları azaltır. Yapılmış olan ayrı bir çalışmada ise diş çürüklerinde 25 azalma saptanmıştır. Hormon bozukluğu etkisinde olmadan menopoz döneminde kadınlarda seste görülen kalınlaşma, östrojen kullanan bireylerde daha az olmaktadır. Bu dönemde yapılacak olan hormon tedavisinin görme üzerinde olumlu etkileri olduğu kanıtlanmıştır. Aynı zamanda göz içi basıncında azalmaya sebep olmaktadır. Tedavinin işitme fonksiyonlarındaki azalmayı önlediği düşünülmektedir. Kalın bağırsak kanserlerini azatlığına dair veriler bulunmaktadır. Alzheimer hastalığı riskini azalttığına dair ciddi veriler bulunmaktadır.
Menopoz Döneminde Kimlere Hormon Tedavisi Verilmemelidir?
Rahim Kanseri Nedeniyle Tedavi Edilen ya da Tedavi Edilmiş Olan Hastalar: Bu hastaların bir bölümüne hormon tedavisi başlanabilir. Nüks gerçekleşme olasılığı yüksek görünen hastalarda rahim kanseri tedavisi sonrası 5 yıl beklendikten sonra eğer nüks gerçekleşmiyor ise hormon replasmanına başlanabilir. Hormona duyarlı özellik göstermeyen tümöre sahip olan hastalarda ise tedaviye hemen başlanabilir.
Meme Kanseri Olan ya da Atlatmış Olan Hastalar: Bu konuda henüz uzmanların sahip olduğu bir fikir birliği bulunmamaktadır.
Kalp-Damar Hastalığı Olan ya da Bu Alanda Tedavi Görmüş Olan Hastalar: Yapılmış olan çalışmalarda östrojen hormonu tedavisinin koroner anjioplasti işlemi yapılan bayanlarda damarların yeniden tıkanma olasılığını azalttığını görülmektedir. Bunun dışında östrojenin kandaki kolesterol düzeyleri ile birlikte damar duvarı üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle bu hastalarda östrojen başlamanın bir sakıncası bulunmamaktadır.
Diyabetik Yönden Bir Rahatsızlığı Bulunan Hastalar: Bu hastalıktan şikâyeti bulunan kişilerde kalp hastalıklarının görülme riski doğru orantılı yönde artmaktadır. Östrojenin kalp hastalıkları riskini azaltması ve insülin hormonuna karşı duyarlılığı artırması dolayısı ile de bu hastalıktan şikayetçi olan hastalara başlanmasının yararlı olduğu öngörülmektedir.
Karaciğer Hastalıkları: Aktif olarak karaciğer hastalığı bulunmayan hastalarda tedavi sürecine başlanabilir. Bununla birlikte hastanın kronik bir karaciğer hastalığı bulunuyor ise hormon tedavisine başladıktan sonra ortalama olarak 1 ile 6 ay sonra karaciğer fonksiyon testlerine bakılması ve belirli bir bozulma izlenmez ise hormon tedavisine devam edilmesi önerilmektedir.
Kontrol altında tutulmuş olan hipertansiyon, sigara kullanımının gerçekleşmesi ve de varis şikâyetleri tedavi için bir engel oluşturmamaktadır.
Migren rahatsızlığı olan hastalar ise hormon seviyelerinde görülen değişikliklere bağlı bir şekilde gerçekleşen ağrı nöbetleri görülebilmektedir. Bu nedenle her gün alınması gereken tedavi yönteminin tercih edilmesi hasta sağlığı açısından daha uygundur.
Daha önce nedeni bulunmadan ya da bilinmeden tromboemboli (damar içerisinde kanın pıhtılaşması sonucunda bulunan bu pıhtının diğer organlara pıhtı şeklinde atılması) geçiren ya da aktif tromboembolisi hastalığı bulunan, aktif karaciğer hastalığına sahip olan hastalara kesin olarak önerilmemektedir.
Menopoz Dönemi Hormon Tedavisi Sık Sorulan Sorular
Menopoz döneminde gerçekleştirilecek olan hormon tedavisi rahim kanserine sebebiyet verir mi?
Hayır
Menopoz dönemi süresince gerçekleştirilen hormon tedavisi göğüs kanserine sebebiyet verir mi?
Bu konu henüz tam olarak açıklığa kavuşturulamamak ile beraber yapılmış olan çalışmalarda en az beş sene süre ile hormon tedavisi işlemi görmüş olan hastalarda riskte bir artma olduğu görülmüştür. Ancak yapılmış olan birçok çalışmada riskte bir artma görülememiştir. Ayrıca hormon tedavisi işlemi gerçekleştiği sırada meme kanseri tanısı konulmuş olan hastalarda yaşam süresi genellikle daha uzundur. Sonuç olarak yarar ile zarar oranı göz önüne alındığında hormon tedavisi almanın daha yararlı olduğu düşünülmektedir.
Ailesinde meme kanserine yakalanmış olan kadınlar bu tedaviyi alabilirler mi?
Evet
Miyom rahatsızlığı bulunan ve menopoz döneminde yer alan kadınlara hormon tedavisi başlanabilir mi?
Evet
Menopoz döneminde gerçekleştirilen hormon tedavisi kilo aldırır mı?
Hayır
Menopoz dönemi süresince tedaviye başlanmadan hemen önce kemik yoğunluğuna bakılması gerekli midir?
Hormon tedavisi gereken tüm menopozdaki kadınlarda bu işlem gerekli değildir. Bu dönem dâhilinde hastanın bünyesinin tedaviyi kabullenmesini kolaylaştırmak, kemik kaybına risk faktörü bulunan (örneğin yeme bozuklukları, sigara kullanımı gibi) olan hasta bayanlarda tedavi yanıtını değerlendirmek, kemik kayıplarına yol açacak ilaç tedavisi almış olan hastalarda (tiroit hormonu, steroit ve heparin hormonları kullanımı gibi), osteoporozu bulunan hastalarda, vücudunda kırığı bulunan ve de 65 yaş üzerinde bulunan hasta bayanlarda tedaviye başlamadan kemik yoğunluğuna bakılması gerekir.
Last Updated on 5 Mayıs 2022 by Saglikloji
