İnsan vücudunu dışarıdan gelen zararlı maddelerden korumakla görevli olan bağışıklık sistemi, bazı insanlarda zararlı olmayan bazı maddelere de aşırı reaksiyon verir. Alerji nedir sorusunun cevabı da buradadır. Alerji, aslında zararlı olmayan bazı maddelere veya hava şartlarına vücudun fazla reaksiyon vermesidir.
İçindekiler
Alerji Neden Olur?
Vücudun reaksiyon vermesine sebep olan maddelere alerjen denir. Bu alerjenler ağızdan alınan yiyecekler, cilde temas eden maddeler ya da solunum yoluyla alınan maddeler olabilir. Vücudun alerjenlere reaksiyon vermesi için daha önceden bu alerjenleri tanıyor olması gerekir. Yani bağışıklık sistemi alerjen denen bu maddeyle daha önceden karşılaşmış ve bu maddeye hassasiyet oluşturmuş olmalı.
Bağışıklık sistemi alerjenleri ( yabancı maddeleri) tanımayı ve onları hafızaya almayı öğrenir. Daha sonra da bu yabancı maddelere karşı antikorlar üreterek cevabını hazırlar ve belleğinde bu madde (alerjen) ne zaman görülse daha önceden hafızaya alınan tepki başlar. Örneğin bahar alerjisi (saman nezlesi) olan birinde her bahar döneminde bu özellik nedeniyle reaksiyon başlar. En çok görülen alerjenler (alerjiye neden olan maddeler) aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Bitkiler ve proteinler: Çayır otu, yulaf, çavdar, huş ağaçları, ısırgan otu.
- İlaçlar: Sülfonamidler, penisilinler, salisilatlar, lokal anestezikler.
- Yiyecekler: Fındık, susam, çikolata, deniz ürünleri, yumurta, soya, süt, buğday, bezelye, fasulye, fıstık, soya fasulyesi ve mısır.
- Böcek ısırıkları: Arı sokması, yaban arısı, akrep ve benzeri hayvanlar.
- Hayvansal ürünler: Hayvan kılı, akarlar ve hamam böceği.
- Diğer: Lateks, sigara dumanı ve küf sporları.
Alerji Belirtileri Nelerdir?
Başlıca alerji belirtileri hapşırma, kaşıntı, geniz akıntısı, geniz ve burunda kaşıntı, kurdeşen ya da astım, burun tıkanıklığı, alerjik rinit (saman nezlesi) şeklindedir. Kişi eğer bazı maddelerden kaynaklı alerji oluyorsa bu maddelerden uzak durması gerekir. Başlıca belirtiler yukarıda yazdığımız gibi olsa değişik alerjenlere göre ve kişilere göre farklı alerji belirtileri de görülebilir.
Alerji Çeşitleri
- Alerjik rinit: Burun iltihabının alerji kaynaklı olmasıdır. Alerjik nezle olarak da bilinir. Hapşırma, burun tıkanıklığı ve burun akıntısına damak, göz ve burun kaşıntısı eşlik etmesi şeklinde görülür. Alerjik rinitli kişilerde egzama, astım ve oral alerji görülme oranı daha fazladır.
- Alerjik astım: Toksinlere veya mikrobik ajanlara karşı solunum yolunun geliştirdiği kronik iltihabi reaksiyon olarak tanımlanır. Göğüste sıkışıklık, nefes darlığı, öksürük nöbetleri ve özellikle sabaha karşı hırıltılı uyuma şeklinde görülür.
- Alerjik dermatit: Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşmesi ile meydana gelir. Kaşıntılı ve kronik bir deri rahatsızlığıdır. Ailesinde alerji geçmişi olanlar risk altındadır. İklim değişikliği, sanayileşme ve kentleşme ile artış gösteren alerji çeşitleri nedendir. Hastalık %90 5 yaş altı ve % 50 2 ay üstü çocuklarda görülmesine karşılık değişik yaş gruplarında da görülebilmektedir.
- Alerjik konjonktivit: En çok rastlanan alerjik göz rahatsızlığıdır. Genellikle çocukluk döneminde başlar. Gözde çapaklanma, kaşıntı, kızarıklık, ışığa hassasiyet, sulanma hafif şişlik şeklinde belirir. Alerjik konjonktivit görülenlerin %75 inde astım, atopik egzama, alerjik rinit gibi hastalılar da görülmektedir.
Mevsimsel Alerji Belirtileri
Mevsimsel alerji en tipik haliyle halk arasında bahar alerjisi olarak bilinen alerjik rinit olarak görülür. Bahar aylarında çiçek, ağaç, ot ve çimenlerin açmasıyla birlikte artan polenler atmosfere karışır. Bu polenler göz, burun, ağız ve ciğerlerimize kadar ulaşır. Mevsimsel alerji belirtileri en çok görülen haliyle hapşırma, burun tıkanıklığı, göz ve burun akıntısı, göz, burun ve damak kaşıntısıdır.
Alerji Nasıl Geçer?
Son yıllarda tıpta yaşanan önemli gelişmeler alerjinin günümüzde sorun olmaktan çıkmasına fayda sağlamıştır. Tıptaki bu gelişmelere rağmen alerji sorunu yaşayan kişiler yaşam tarzlarında değişiklik yapmalılar. Alerji sorunu yaşayanlar tozlu, kapalı, nemli ve sigara dumanının olduğu ortamlardan uzak durmalılar. Alerji sebebini biliyorlarsa bu etkenden de mutlaka uzaklaşmalılar.
Alerji Tedavisi
Alerjiye sebep olan etkenin ortadan kaldırılması alerji için temel çözümdür. Alerjenlerin ortadan kaldırılması birçok kişi için çözüm olur. Bununla birlikte alerji günlük aktiviteleri olumsuz etkilemeye başladığında doktora başvurulmalı.
Alerji tedavisindeki ilk adım neye alerjinizin olduğunu bilmenizdir. Neye alerjinizin olduğunu bilmeniz, hem kendinizi bu alerjenlerden korumanıza yardımcı olur, hem de doktorunuzun izleyeceği tedavi yolunun belirlenmesi için belirleyici olur. Alerjide ilk tedavi yöntemi alerji sebep olan maddelerden uzak durmaktır. Bu yöntem işe yaramadığında ilaç tedavisine geçilir. İlaç tedavisiyle de sonuç alınamayan durumlarda nadiren cerrahi müdahale uygulanır.
Alerji Testi
Alerjinin vücudumuzda zaman zaman şiddetli ve rahatsız edici etkileri olabilir. Bu rahatsızlıklardan kurtulmak için uygulanacak tedavi öncesi alerjiye neyin sebep olduğunu bulmak amacıyla doktor tarafından alerji testi istenir. Bu alerji testleri:
- Epidermal alerji testleri: En çok uygulanan testtir. Arı, gıda ve rinit gibi alerjenlerin belirlenmesi için kullanılır. Ağrı hissedilmeyen bir testtir. Test uygulanılmadan önce bazı ilaçlar kullanılır. Bir hafta boyunca antihistamin kullandırılan hastaya test uygulanır. Bir kalemle alerjenlerin sürüleceği yerler deri üzerinde işaretlenir. İşaretlenen yerlere yüzeysel çizikler atılır ve çiziklerin üzerine alerjenler damlatılır. 15 dakika içerisinde vücudun tepki verdiği alerjen bölgesi kabarır ve kızarır.
- Yama testleri: Egzama, kimyasal ve metal alerjisinin belirlenmesinde kullanılan alerji testi dir. Yapışkan bir bant üzerindeki çeşitli kuyucuklara konulmuş kontakt duyarlaştırıcılar sırt bölgesine yapıştırılır ve 48 saat beklenir. Duyarlı olunan bölgelerde kabarma ve kızarıklık görülür.
Alerji testleri egzama, deri, gıda, arı, ilaç ve solunum yolu için uygulanır. Uzun süre iyileşmeyen ve tekrarlayan orta kulak iltihabı, sinüzit, öksürük, kaşınma ve gözde kızarıklık gibi durumlarda uygulanması önerilir. Kesin sonuç alınamayan karmaşık test sonuçlarında kanda alerji testleri yapılabilmektedir.
Last Updated on 5 Mayıs 2022 by Saglikloji
