Bebeklerde Dil Gelişimi Yöntemleri

Bebeklerde Dil Gelişimi

Çocuklarda bilişsel gelişim kadar dil gelişimi de önemli bir konudur. Dil gelişimi çocuğun kendisini ifade etmesinin dışında gündelik hayata adapte olmak için de önem taşımaktadır. İnsan gelişiminde belirli kritik evreler bulunur. Bu evreler içerisinde istenilen gelişim özelliği kazanılamadığı takdirde, sonraki dönemlerde de bu gelişim özelliği genellikle kazanılamaz. Kazanılsa dahi çok eksik veya yarım kalacaktır.

Sınırı belirleyen bu dönemlere kritik dönem adı verilmektedir. Örneğin; 18 ile 28. haftalar bebekler için kas kontrolünde kritik dönemdir. Bu dönem 30. Haftaya kadar sarkabilir ancak daha fazla uzadığında mutlaka bir uzmanla görüşülmelidir.

Tıpkı yukarıdaki örnekteki gibi çocuklarda dil gelişimi için de kritik evreler bulunmaktadır. Bu kritik dönemler birkaç ay geriden gelebilir. Bu durum endişe etmeyi gerektirmez. Ancak çok uzun zamanlar geçmesine rağmen hala bebeğiniz istenilen gelişim özelliğini göstermiyorsa burada da uzman desteği gerekir.

Bebeklerde Dil Gelişimi İçin

• İlk iki ayda bebeğiniz sadece ağlama ile derdini anlatır. Ağlama, ihtiyacı anlatmak için bilinçli yapılan bir hareket değil refleksif bir harekettir. İhtiyaçlarına yanıt verildiğinde bebeğiniz ağlama hareketi göstermez.
• İki altı ay arasında bebekler anlamsız sesler çıkarırlar ve bu sesler tüm dünyada evrensel seslerdir. Sesler bilinçsiz çıkarılsa da, ebeveynlerin bu seslere verdiği tepkiler bebekler tarafından takip edilir. İki altı ayda bebeğinizde ses çıkarma başlangıcı oluşmamışsa kontrole gitmekte fayda vardır. Çünkü bilinçsiz sesler konuşmanın temelini oluşturur. Yapılan araştırmalarda bu süreçleri geçirdiği halde henüz tepki vermeyen bebeklerin bir kısmında işitme sorunlarının olduğu ortaya çıkmıştır.
• Altı on iki ay arasında bebeklerde dil gelişimi özelliği tekrar eden sesler şeklindedir. Bu seslerden en tipikleri ‘ba-ba’  ‘de-de’ ‘ma-ma’ ‘ne-ne’ olabilir. Aileler çocukların baba veya dede dediğini düşünebilir ancak henüz bebeklerde sözcük farkındalığı gelişmemiştir. Yani çıkardıkları sözcüklerin anlamlarını bilmezler. Bu dönem de çocuklarda dil gelişimi için kritik olduğundan, çocuğunuzun çıkardığı sesleri takip etmenizde fayda vardır.
• On iki -on sekiz ay arasında çocuklar artık tek kelime ile kendini anlatma becerisini kazanmış bulunurlar. Bu dönem tüm dil gelişimi açısından en kritik dönemdir. Bazı çocuklarda yirmi dört aya kadar sarkan bu dönemde mutlaka tek kelime özelliği kazanılmalıdır. Aksi takdirde çocuğunuzda konuşma problemleri oluşabilir ve ileride dil öğrenmesi için çok uzun çalışmalar yapılması gerekebilir.
• On sekiz – yirmi dört ayda çocuklar iki kelime ile tüm dertlerini anlatmaya başlarlar. Cümleler kısa ve net olduğu için bu döneme ‘Telegrafik Konuşma Evresi’ adı verilir. Örneğin; ‘Anne işe.’ ‘Yemek bitti.’ ‘Abi ağladı.’ gibi kesik, bazen de anlamsız cümleler görülmektedir.
• Yirmi dört – altmış ay arasında ise çocuklar tamamen konuşma özelliğini kazanır ve yetişkinler gibi cümle kurabilirler. Çünkü dil bilgisi kuralları çocuklara yerleşmiştir. Kuralları uygulayarak cümle kurarlar. Ayrıca kelime dağarcığında da ciddi artış olmuştur. Bebeklerde dil gelişimi açısından bu dönem içerisinde olan ve kelimeleri tam çıkaramayan, yutan çocuklar olabilir. Konuşma özelliği kazanmışlarsa bu durum genellikle önem teşkil etmez.
• Altmış ayda çocuklarda dil gelişimi açısından artık kritik dönem çoktan aşılmıştır. Bu döneme kadar konuşmayan çocuklarda daha sonra düzgün bir biçimde konuşma gözlemlenemez. Genelde ses çıkarma ve ünlem şeklinde tepkilerini belli ederler.

Çocuklarda Dil Gelişimi

Altmış ay tamamlandığı halde diksiyonda sorun yaşayan çocuklarda dil gelişimi için ise aşağıdaki öneriler dikkate alınmalıdır:

•  Çocuğunuzun doğru çıkaramadığı kelimeyi sık sık tekrarlayın ve doğrusunu söylemesi için bekleyin. Kelimeyi heceleyerek tekrarlarsanız öğrenme süreci hızlanacaktır. Örneğin; ‘tarak’ kelimesini çıkaramayan bir çocuk için kelimeyi ta-rak şeklinde heceleterek tekrarlamak daha hızlı kavramasını sağlar.
• Sözcükleri öğretirken sakin olmalısınız. Gergin davrandığınızda çocuğunuz çekinecek ve söylemek istemeyecektir. Gerginlik durumu daha çok devam ederse çocuğunuzda gerileme dahi söz konusu olabilir.
• Çocuğunuz yanlış kelimeler çıkardığında gülmemelisiniz. Gülmek çocuklar için bir pekiştireçtir. Yaptığının doğru olduğunu zanneder ve ısrarla yanlış kelimeler çıkarmaya devam eder. Hatta doğru bildiklerin bile yanlış söylemeye başladığını gözlemlersiniz.
• Çocuğunuzun kelimelerini düzeltme görevini ailede sadece bir kişi üstlenmelidir. Herkes ısrarla kelime düzelttiğinde çocuğunuz konuşmak istemeyecek ve içine kapanacaktır.

Yazımızda belirttiğimiz gibi çocuklar için dil gelişimi çok önemli ve hassas bir konudur. İhmal edildiğinde yaşamı boyunca konuşma problemi yaşayabilir. Yukarıda verdiğimiz kritik noktalar anne babalar için bir uyarı olmalı ve her anne baba kendi çocuğunu takip etmelidir. Çözüme ulaşamadığınız noktalarda ise uzmandan yardım almak en doğru davranış olacaktır.