İçindekiler
Addison Hastalığı Nedir?
Adrenalin bezleri adı verilen böbrek üstü bezler, insan vücudunun bütün organ ve dokuları için yaşamsal önemde hormonlar üretmektedir. Her iki böbrekte de bulunan adrenalin bezleri yeterli hormon üretmezlerse vücutta ters giden birşeyler olmaya başlar. Bu duruma Addison hastalığı veya adrenalin eksikliği hastalığı denmektedir.
Addison hastalığı çok sık karşılaşılmayan, yüz bin kişide bir görülen ve her yaştan kadın ve erkeklerde rastlanan ender bir hastalıktır. Genelde en fazla karşılaşılan yaş grubu 30-50 yaş arasıdır. Addison hastalığı genel olarak kansızlık rahatsızlığı olanlar, erken menopoz geçirenler bayanlar ve şeker hastalarıdır. Addison hastalığı Thomas Addison isimli bir İngiliz doktor tarafından 1855 yılında bulunduğu için hastalığa bu isim verilmiştir.
Gerekli ilaçlar alındığı takdirde bir Addison hastası normal yaşamını sürdürebilir. Addison hastalığı eğer tedavi edilmezse fiziksel strese kadar ulaşan kriz durumları yaratmaktadır. Ciddi anlamda yorgunluk ve halsizlik hissediliyorsa, hiç bir nedeni yokken kilo kaybediliyorsa, aşırı zayıflık belirtileri görülüyorsa, cildin renginde koylaşmala başlamışsa ve çok sık karın ağrıları hissediliyorsa bunlar Addison hastalığı şüphesi yaratan durumlardır ve bir doktora görünmek gerekir. Adrenal yetmezliği söz konusu ise, bir takım kan testleri ve antikor seviyesini tespit eden testler ile bu durum ortaya konmaktadır.
Addison krizi, kan şekerinin düşmesi, kandaki potasyum miktarının yükselmesi ve tansiyonun düşmesi ile kendini gösteren ve yaşamsal fonksiyonları aksatan bir durumdur ve genelde acil müdahale gerektirir. Uzmanlar, herhangi bir kriz anında doğru müdahale edilebilmesi için Addison hastalarının yanlarında klinik bilgi kartı taşımalarını önermektedir.
Addison Hastalığı Neden Olur?
Böbrek üstü bezleri, yani adrenalin bezlerinin iç kısımları adrenaline benzeyen hormonlar içermektedir. Korteks adı verilen dış kısım ise vücut için gerekli başka hormonlar üretir. Örneğin stres durumunda salgılanan hormonlar veya erkeklerin cinsellik hormonları gibi. Bu hormonların tamamı yaşamsal öneme sahiptir. Bir kısım hormonlar gıda maddelerinin enerjiye dönüşümünde veya bağışıklık sisteminin tepki göstermesinde vücuda destek olmaktadır. Bir kısım hormonlar vücutta kan hacminin ve kan basıncının normal seviyede olması için vücuttaki sodyum ve potasyum dengesini, böbreklerde su ve tuz dengesini ayarlamaktadır.
Böbrek üstü bezlerinde korteks hasar gördüğü zaman, yeterli miktarda hormon üretememektedir. Yaşamsal öneme sahip hormonlar az üretildiği veya hiç üretilmediği zaman vücut genel olarak kendi kendine zarar vermeye başlar. Bugün tam olarak anlaşılamayan bir nedenle vücut adrenal korteksi yabancı bir organ olarak algılar ve tepki göstermeye başlar. Bu ise korteksin daha fazla zarar görmesine neden olur.
Uzmanlar adrenalin bezlerinin bu şekilde zarar görmesini adrenal yetmezliği olarak tanımlamaktadır. Addison hastalığının nedenleri esas olarak şunlardır:
- Verem (tüberküloz) hastalığı (bu hastalık genelde akciğerlerde oluşmasına rağmen eklemler, kemikler, beyin ve sindirim sistemi yanında böbreklere de zarar vermektedir)
- Adrenalin bezlerinin başka enfeksiyonları
- Adrenalin bezlerine kanser bulaşması
- Adrenalin bezlerin içinde kanama olması
Addison hastalığı neden olur dendiğinde bir başka durum da hipofiz bezi yetmezlikleridir. Hipofiz bezi, veya endokrin bez, beynin alt kısmında bulunmakta ve bu da çeşitli hormonlar salgılamaktadır. Bu hormonlar vücudun çeşitli organlarını uyarmakta ve çalışmasını sağlarlamaktadır. Bu arada böbrek üstü bezlerini de uyaran bir hormon üretmektedir. Bu hormon hipofiz bezinde yeterli miktarda üretilmezse, adrenalin bezlerinden salgılanan hormonlar da eksik üretilmiş olmaktadır. Yani dolaylı olarak Addison hastalığı tetiklenmiş olmaktadır.
Addison Hastalığı Belirtileri
Addison hastalığını işaret eden birçok belirti, aslında başka hastalıkların da belirtisi olabilir. Addison hastalığı belirtileri vücutta yavaş ilerlemektedir ve yaşanan başka bir hastalık, geçirilen bir kaza veya bir ameliyat geçirilmesi gibi durumlar Addison hastalığının kötüleşmesine neden olmaktadır. Addison sendromu adı verilen bu durum farkedildiği anda tıbbi müdahale gerekmektedir. Aksi halde ölümcül sonuçlar yaşanabilir.
Addison belirtileri basit olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Karın bölgesinde, bacaklarda ve belde, birden şiddetli ağrılar duyulması
- Bulantı ve kusmaların artması
- Kanda BUN yüksekliği
- İştahın düşmesi ve kilo kaybı olması
- Aşırı ve uzun süreli yorgunluk hissi
- Kaslarda güçsüzlük ve zayıflık hissi
- Sindirim sistemi rahatsızlıkları olması
- Kalp atışlarının düşmesi ve kan basıncının azalması
- Kan şekerinin düşmesi de Addison belirtileri arasındadır
- Kısa süreli bayılmalar ve bilinç kayıpları yaşanması
- Deride pigmentlerin artması, renginin daha koyu hale gelmesi
- Sıcak ve soğuğa karşı hassas olunması
- Sinirli davranışlar ve depresyon gösterme
- Stres ile mücadele edememe
- Tuz ihtiyacının artması Addison hastalığı belirtileri arasındadır
- Böbreklerin çalışmaz duruma gelmesi
Addison Hastalığı Tedavisi
Addison hastalığı genel olarak ağır ilerlemektedir. Ortaya çıkması bazen birkaç ay alabilir. Bu nedenle Addison belirtileri erken farkedilir ve adrenal yetmezliği tanısı erken konulabilirse dışarıdan hormon takviyesi yapılarak kısa sürede iyileşme elde edilmektedir. Eksik olan hormonlar yerine konabilir ve vücudun kan basıncını normal seviyede tutmak için gerekli sodyum ve potasyum dengesi kolayca kurulabilir. İlaç tedavisi ile vücudun normal şekilde hormon üretmesine benzer şekilde hormon takviyesi yapılmış olur. Dozların düşük olması yüzünden herhangi bir yan etki de gözlenmez. Addison hastası eğer aynı zamanda stres yaşıyorsa, doktor bir miktar doz artışı yapabilir.
Kısaca Addison hastalığı tedavisi, böbrek üstü bezlerinin üretmesi gereken hormonların dışarıdan alınması yöntemi ile tedavi edilmektedir. Genel olarak da ilaç tedavisi çoğu zaman başarılı sonuçlar vermektedir. Eğer tedavi aksatılmadan sürdürülürse, hastalar günlük yaşamlarına sorun olmadan devam etmektedir. Ancak düzensiz ilaç alımları beklenen yararı sağlamaz.
Diğer yandan Addison hastalığı, yaşam boyu devam eden kronik bir hastalık olduğu için tedaviye önem vermek ve aksatmamak gerekmektedir.
Addison hastalığının kriz yarattığı durumlarda gerekli hormonlar yanında tuz ve sıvı, genelde enjeksiyon yöntemi ile hastaya verilmektedir.
Last Updated on 19 Haziran 2022 by Saglikloji
